Açıköğretim Fakültesi’nin derslerinden olan Türk Vergi Sistemi 2. Ünite en önemli kısımlarının özetleri.
İçindekiler
Türk Vergi Sistemi 2. Ünite
TİCARİ KAZANÇ
Ticari kazanç; her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançtır.
*Ücret ise emeğin getirdiği gelirdir.
Komantide ortak, şirket faaliyetlerinden dolayı alacaklılara karşı, tüm mal varlığıyla sorumlu iken komanditer ortak, sadece koymuş olduğu sermaye kadar sorumludur. Sermaye şirketleri, gelir vergisi mükelleri değil kurumlar vergisi mükellefleridir.
Bir organizasyonun ticari faaliyet olabilmesi için;
-Sermaye koyma.
-İşyeri açma.
-Vergi kimlik numarası alma.
-Personel çalıştırma.
-Ticaret siciline kaydolma.
-İşyerine levha asmadır.
Özel Olarak Ticari Kazanç Sayılan Gelirler
-Maden, taş, kiremit ocakları ile kum, çakıl, tuğla işletilmesi.
-Borsaya kayıtlı olup kendi nam ve hesabına hisse senedi alım ve satımı, spekülasyon işleriyle uğraşanların ede ettikleri kazançlar.
-Özel okul ve hastanelerin işletilmesi.
-Sürekli olarak gayrimenkul alım ve satımı yapanların kazançları.
-Diş protezcilerinin elde ettiği kazançlar.
-Sürekli olarak menkul kıymet alım ve satımıyla uğraşanlar.
*Kollektif şirket ortaklarının adi komandit şirketlerde komandite ortakların, adi şirket ortaklarının kazançları ticari kazanç sayılır.
Şirket Ortaklarının Ticari Kazanç Sayılan Gelirleri
-Şahıs Şirketleri
*Kollektif şirket ortakları; tüzel kişilik olarak hiçbir vergiye tabi olmayıp, ortaklarının elde ettikleri kazançlar tivari kazanç sayılır. Kollektif şirketler zirai faaliyetlerle uğraşsa dahi ortaklarının kazancı ticari kazanç sayılır.
*Adi komantid şirket ortakları;2 tür ortak bulunur.
Komanditer ortaklar: Tüm mal varlığıyla sorumludur. Kazançları ticari kazanç olarak vergilendirilir.
Komanditer ortakları: Sadece koymuş oldukları sermaye kadar sorumlu olduğu için gelirleri menkul sermaye iradı olarak vergilenir.
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Tespiti
Ticari kazancın gerçek usulde tespiti bilanço veya işletme hesabı esasına göre yapılır.
Bilanço Esasına Göre Tespit
*Birinci sınıf tüccarlar, gelirlerini bilanço esasına göre tespit ederler.
Bilanço esasına göre ticari kazanç; işletmede ki özsermayenin hesap dönemi sonu ve hesap dönemi başındaki değerleri arasındaki müspet farktır.
Birinci sınıf tüccarlar, kazançlarını tespit ederken yevmiye defteri, büyük defter, envanter ve bilanço defteri tutarlar.
İşletme Hesabı Esasına Göre Tespit
*İkinci sınıf tüccarlar, gelirlerini işletme hesabı esasına göre tespit ederler. Defterin sol kısmı giderlerdir. Sağ kısım ise gelirlerdir.
Gider Gelir
-Dönem başı malların maliyeti -Yıl içinde yapılan satışlar, dönem sonu malların maliyeti
-Yıl içinde alınan malların faturaları -Alacaklar gelirlere yazılır.
-Diğer giderler.
-Borçlar giderlere yazılır.
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Tespitinde İndirilecek Giderler
-Genel giderler.
-Mükellefin işinde çalışan işçilerin yiyecek, barınma, tedavi, sigorta primleri ve emekli aidatları.
-İşle ilgili seyahat ve ikamet giderleri.
-Mükellefin işinde çalışan işçilere, işten ayrılmaları durumunda geri alınmak şartıyla verilen giyim eşyaları.
-İşle ilgili ödenen zarar, z,yan ve tazmnatlar.
-Ayrılan amortismanlar.
-İşte kullanılan araçların amortismanları.
Ticari Kazancın Tespitinde İndirilemeyecek Giderler
-Teşebbüs sahibinin kendisi, eş ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar, aldıkları diğer değerler.
-Teşebbüs sahibine, eşi ve çocuklarına ödenen aylıklar, ücretler ve komisyolar.
-Sermaye için hesaplanan faizler.
-Alacaklar üzerinden hesaplanan faizler.
-Her türlü para ve vergi cezaları.
Ticari Kazancın Basit Usulde Tespiti
Basit usule tabi olmanın genel ve özel olmak üzere 2 ana şartı vardır.
Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları;
-Mükellef işinin başında bizzat bulunmalıdır.
-İşyerinin emsal kira bedeli kanunda belirtilen limiti geçmemeli.
-Mükellefin gerçek usulde ticari, zirai, serbest meslek kazancı olmamalıdır.
Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları
-Yıllık alım ve satımları ile iş hasılatı kanununda belirtilen miktarı geçmemelidir.
Basit Usulde Ticari Kazancın Tespit Şekli
Basit usulde ticari kazanç=Hasılat-(Giderler+Satın alınan malların maliyeti)
*Basit usule tabi olanlar defter tutmaz.
Basit Usulden Yararlanamayacaklar
-Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
-Sarraflarla mücevher alım satımı yapnlar.
-Ödünç para verme işiyle uğraşanlar.
-Sigorta prodüktürleri.
-Komisyoncu ve tellallar.
-Gayrimenkul ve gemi alım satımıyla uğraşanlar.
-Maden, taş, kum, tuğla ve kiremit harmanı işletenler.
-Şehirlerarası yolcu ve yük taşımacılığı yapanlar.
Ticari Kazancın Yarı Götürü Usulde Tespiti
Dar mükelleflerin ulaştırma işlerinden elde ettikleri hasılatlara ortalama emsal oranı uygulanarak safi kazançları tespit edilir.
Ortalama Emsal Oranları
-Kara Ulaştırmaları için %12
-Deniz Ulaştırmaları için %15
-Hava Ulaştırmaları için %5
Ticari Kazançlarda Muafiyet Ve İstisnalar
Esnaf Muaflığı
Esnaf;bir işyeri açmaksızın, nakdi sermayeden çok bedeni güçle çalışan ancak kendi geçimini sağlayacak kadar kazanç elde eden ticaret ve sanat erbabıdır. Esnaflar gelir vergisinden muaftır.
Esnaf Muaflığından Yararlananlar
-Bir işyeri açmaksızın motorlu araç kullanmaksızın gezici ve perakende ticaretle uğraşanlar.
-Bir işyeri açmaksızın gezici olarak iş yapan berber, hamal, çamaşır yıkayıcıları.
-Köylerde gezici olarak her türlü sanat işiyle uğraşanlar.
-Çiftçiler.
-Halı, kilim, çorap, havlu gibi eşyaları dükkan açmaksızın satanlar.
-Denizlerde morsuz ve makinasız taşımacılık yapanlar.
-Gezici milli piyango bileti satanlar.
-Kapı kapı dolaşarak mal satanlar.
*Esnaf muaflığından yararlanabilmek için mükellefin gerçek usulde ticari, zirai, serbest meslek kazancı olmamalı ve aldıkları belgeleri saklamalıdırlar.
İhracat İstisnası
Dar mükelleflerin ihracattan elde ettikleri kazançlar aşağıdaki şartlar dahilinde vergiden istisna edilmiştir.
-Dar mükelleflerin kanuni iş merkezi Türkiye’de bulunmaması.
-Türkiye’de imal edilen malların Türkiye’de satılmaksızın yurt dışına gönderilmesidir.
Türk Vergi Sistemi 2. Ünite konumuzun haricinde, Türk Vergi Sistemi 1. Ünite konusuna da göz atabilirsiniz.
