Açıköğretim Fakültesi’nin derslerinden olan Türk Vergi Sistemi dersinin 1. Ünitesinin en önemli kısımlarının özetleri.
İçindekiler
TÜRK VERGİ SİSTEMİ
Gelir Vergisi ve Mükellefiyet
Gelir vergisinin konusu; gerçek kişilerin bir takvim yılı içerisindeki kazançlar ve iratlarının safi tutarıdır.
*Gelir üzerinden vergi alınmasının sebebi savaş giderlerinin karşılanmasıdır.
*Türkiye’de ilk gelir üzerinden vergi 1926 yılında kazanç vergisiyle alınmıştır.
Gelir vergisinin kazanç ve iratları 7 tanedir. Ticari kazanç, zirai kazanç, serbest emslek kazancı, ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaya iradı ve diğer her türlü kazanç ve iratlardır.
Gelirin özellikleri nelerdir?
-Kişisel olması.
-Yıllık olması.
-Safi olması.
-Gerçek olmasıdır.
Gelir Vergisinin Türleri
Üniter gelir vergisi, sedüler gelir vergisi ve birleşik gelir vergisi olmak üzere 3 çeşittir.
-Üniter Gelir vergisi: Türkiye’de uygulanan sistemdir.
-Sedüler gelir vergisi: Vergi konusu olan gelirler çeşitli kategorilere ayrılarak her kategoride ayrı ayrı düzenlemeler yapılarak vergi alınır.
-Birleşik Gelir Vergisi: Hem üniter hem de sedüler gelir vergisinin toplamıdır.
Gelirin unsurları; kazanç ve iratlar(irat kira demek) net artış teorisine göre gelirdir. Diğer 6 çeşit ise kaynak teorisine göre gelirdir.
*Türkiye’de gelirin elde edilmesinde kaynak teorisi kullanılır.
Mükellef ve Türleri
Mükellef; üzerine vergi borcu düşen gerçek veya tüzel kişilerdir.
Gelir vergisinde vergiyi doğuran olay; ise mükellefin geliri elde etemsidir. Gelir tahakkuk veya tahsil esasına göre elde edilir.
Mükellef Türleri
Tam mükellef
1-)T.C vatandaşı olmak
2-)İkametgahının Türkiye’de olması.
3-)1 takvim yılı içinde sürekli olarak 6 ay
Türkiye’de kalması.
Dar mükellef
1-)Yabancı uyruklu olması.
2-)İkametgahının Türkiye’de olmaması.
3-)1 takvim yılı içinde 6 aydan kısa Türkiye’de kalması.
*Vergilemede şahsilik ilkesi vardır.
*Vergilemede mülkilik ilkesi vardır.
*Hem yurt içinde hem yurtdışında elde ettiği gelirler anılır.
*Sadece Türkiye’de elde ettiği kazancı öder.
Tam mükellef
1-)Şahsilik ilkesi vardır.
2-)Sigorta + prim ve sakatlık indiriminden yararlanır.
4-)Diplomat muaflığından sadece dar mükellefler yararlanır.
Dar Mükellef
1-)Mülkilik ilkesi vardır.
2-)İhracat istisnası vergiden düşülür.
3-)Sergi ve panayır istisnası vardır.
Gelirin Elde Edilmesi
Tahsil ve tahakkuk esasına dayanır.
Tahsil Esası
-Ücret.
-Serbest meslek kazancı.
-Gayri menkul sermaye iradı.
-Diğer kazanç ve iratlar.
Tahakkuk Esası
-Ticari kazanç.
-Zirai kazanç.
Menkul sermaye iradıdır.
Devamı için, Türk Vergi Sitemi 2. Ünite konumuza da bakabilirsiniz.
